Een sociopaat herkennen

3 Methoden:De kenmerken van een sociopaat herkennenOmgaan met een sociopaatSociopathie begrijpen

In de geestelijke gezondheidszorg is sociopathie ook wel bekend als antisociale persoonlijkheidsstoornis, een aandoening die mensen belemmert om zich aan te passen aan de ethische en sociale gedragsnormen van hun omgeving.^[1] Sociopaten kunnen gevaarlijk zijn, crimineel gedrag vertonen, gevaarlijke sekten oprichten en schade toebrengen aan zichzelf en aan anderen. Er zijn meerdere tekenen die erop wijzen dat iemand een sociopaat zou kunnen zijn, waaronder een gebrek aan spijtgevoelens, minachting voor de wet en regelmatig liegen.

Methode 1
De kenmerken van een sociopaat herkennen

1
Denk na over de persoonlijkheid en het gedrag van de betreffende persoon. Sociopaten zijn doorgaans erg charmant en charismatisch. Hun persoonlijkheid kan als magnetisch omschreven worden en daarom krijgen ze een hoop aandacht en complimenten van anderen. Sociopaten hebben vaak een sterke seksuele energie en kunnen vreemde seksuele voorkeuren hebben of verslaafd aan seks zijn.^[2]
- Sociopaten vinden vaak dat ze het recht hebben op bepaalde posities, mensen en dingen. Ze geloven dat hun eigen opvattingen en meningen de enige waarheid zijn en negeren de meningen van anderen.^[3]
- Sociopaten zijn zelden verlegen of onzeker en staan vrijwel nooit met hun mond vol tanden. Ze hebben er moeite mee om emotionele reacties zoals kwaadheid, ongeduld of ergernis te onderdrukken, vallen anderen voortdurend aan en laten zich snel door deze emoties meeslepen.^[4]
2
Denk na over het gedrag van de persoon in kwestie, zowel in het verleden als in het heden. Sociopaten vertonen buitengewoon impulsief en roekeloos gedrag.^[5] Ze lijken zich op een asociale manier te gedragen en kunnen bizarre, gevaarlijke of buitensporige dingen doen zonder na te denken over de mogelijke gevolgen.
- Sociopaten kunnen criminelen zijn. Omdat ze de neiging hebben zich niks aan te trekken van wetten, regels en sociale normen, kunnen sociopaten een strafblad hebben. Het kunnen oplichters, kleptomanen of zelfs moordenaars zijn.^[6]
- Sociopaten zijn professionele leugenaars. Ze verzinnen verhalen en doen vreemde, misleidende uitspraken, maar kunnen dankzij hun zelfvertrouwen en assertiviteit deze leugens overtuigend laten klinken.^[7]
- Sociopaten kunnen zeer slecht tegen verveling. Ze raken gemakkelijk verveeld en moeten voortdurend ergens door geprikkeld worden.^[8]
3
Denk na over hoe de betreffende persoon met anderen omgaat. De manier waarop een persoon met anderen omgaat kan ook een aanwijzing zijn dat hij of zij een sociopaat is. Sociopaten zijn er erg goed in om anderen te overtuigen om te doen wat zij willen, zowel door hun charme of door ander, agressiever gedrag. Vrienden en collega's van een sociopaat doen daardoor dus vaak wat de ander hen opdraagt om te doen.^[9]
- Sociopaten zijn niet in staat om zich schuldig te voelen of zich te schamen voor wat ze doen. Ze hebben vaak geen spijt wanneer ze iets gedaan hebben dat anderen pijn doet. Ze kunnen onverschillig overkomen of hun gedrag rationaliseren.^[10]
- Sociopaten zijn manipulatief. Ze kunnen proberen om de mensen om hen heen te beïnvloeden en te overheersen. Ook hebben ze de neiging om een leidende rol op te zoeken.^[11]
- Sociopaten hebben geen empathisch vermogen en zijn wellicht niet in staat om liefde te voelen. Sommige sociopaten hebben een bepaald persoon of een kleine groep mensen waar ze om lijken te geven, maar ze vinden het moeilijk om emoties te kunnen voelen. De kans is groot dat ze nog nooit een gezonde romantische relatie gehad hebben.^[12]^[13]
- Sociopaten vinden het erg moeilijk om met kritiek om te gaan. Ze willen graag de goedkeuring van anderen en hebben misschien zelfs wel het gevoel dat ze daar recht op hebben.^[14]

Methode 2
Omgaan met een sociopaat

1
Praat met iemand over je ervaringen. Als je een relatie hebt met iemand die je mishandelt of een collega hebt die je respectloos behandelt, praat er dan met iemand over. Als de relatie gewelddadig is geworden of je bang bent voor je eigen veiligheid, vraag dan om hulp om de persoon te verlaten. Probeer niet om in je eentje de persoon aan te pakken. Vraag een vriend of familielid om je te helpen.
- Als je het slachtoffer van huiselijk geweld bent, kun je ook bellen naar Veilig Thuis op telefoonnummer 0800-2000.^[15]
2
Houd de persoon op een veilige afstand. Als de sociopaat waar je mee te maken hebt geen familielid of ander dierbaar persoon is waar je je verantwoordelijk voor voelt, verbreek het contact met deze persoon dan. Als je tijd met deze persoon door blijft brengen, kan dit een negatieve invloed op je leven hebben.
- Neem geen contact meer op met de persoon in kwestie, en vermijd als dat mogelijk is situaties en plekken waar je hem of haar tegen zou kunnen komen.
- Laat de persoon weten dat je wat ruimte nodig hebt en vraag hem of haar om geen contact meer met je op te nemen.
- Als de persoon in kwestie niet meewerkt en weigert om je met rust te laten, overweeg dan om je telefoonnummer en andere contactgegevens te veranderen. Overweeg om een straat- of contactverbod aan te vragen als hij of zij je begint te stalken.^[16]
3
Confronteer de persoon op een voorzichtige manier met zijn of haar probleem. Als de persoon in kwestie iemand is die je niet uit je leven kunt of wilt bannen, confronteer hem of haar dan op een voorzichtige manier met zijn of haar gedrag. Voordat je een sociopaat met zijn of haar gedrag confronteert, moet je jezelf eraan herinneren dat sociopaten van nature defensief, prikkelbaar en mogelijk gewelddadig zijn. Vraag vrienden of familieleden om hulp en organiseer een interventie om te voorkomen dat degene op een vijandige manier reageert.
- Probeer te vermijden dat je de ander ergens van beschuldigt of aanspreekt over specifieke dingen die hij of zij verkeerd heeft gedaan. Concentreer je in plaats daarvan op het grote geheel en laat de persoon weten dat je oprecht bezorgd bent over zijn of haar gezondheid. Begin door iets te zeggen als "Ik maak me zorgen over je en ik wil helpen."
- Praat niet over je gevoelens of over hoe de ander je pijn gedaan heeft. Een sociopaat reageert hoogstwaarschijnlijk niet op dit soort opmerkingen.^[17]

Methode 3
Sociopathie begrijpen

1
Begrijp dat sociopathie en psychopathie niet hetzelfde zijn. Sociopathie en psychopathie worden beiden nog niet volledig begrepen, maar zijn volgens bepaalde onderzoekers en theoretici verschillende stoornissen. De Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders V (DSM-5; Nederlands: "diagnostisch en statistisch handboek voor psychische stoornissen"), ofwel het handboek dat gebruikt wordt door professionals in de geestelijke gezondheidszorg, geeft een beschrijving van de antisociale persoonlijkheidsstoornis die veel van dezelfde kenmerken heeft als sociopathie en psychopathie.^[18] Sociopathie en psychopathie zijn in tegenstelling tot de antisociale persoonlijkheidsstoornis geen stoornissen waarvoor een diagnose kan worden gegeven, maar enig onderzoek lijkt erop te wijzen dat deze twee termen verwijzen naar specifieke gevallen van de antisociale persoonlijkheidsstoornis en dat ze enkele overlappende kenmerken hebben. Deze overlappende kenmerken zijn:
- Zich niet conformeren aan wetten, regels en sociale normen
- Niet in staat zijn om de rechten van anderen te erkennen
- Niet in staat zijn om gevoelens van spijt of schuld te hebben
- De neiging hebben om gewelddadig gedrag te vertonen^[19]
2
Denk na over de hoofdkenmerken van sociopathie. Een sociopaat vertoont naast de kenmerken van een antisociale persoonlijkheidsstoornis ook nog andere kenmerken. Deze kenmerken hebben voornamelijk te maken met een fout in het geweten van de persoon in kwestie, terwijl van psychopaten wel gezegd wordt dat het geweten volledig ontbreekt.^[20] Een sociopaat kan onder andere de volgende kenmerken vertonen:
- Nerveus zijn
- Een kort lontje hebben
- Geen opleiding hebben
- Een eenling zijn
- Niet in staat zijn om gedurende langere tijd een baan te behouden of op één plek te blijven
- Intens bezitterige of ‘’liefdes’’ relaties die een verlatingsangst verbergen.
- Eventuele misdaden worden op een ongeorganiseerde en spontane manier uitgevoerd, en worden niet gepland^[21]
3

Weet dat de oorzaak van sociopathie onbekend is. Sommige onderzoeken lijken erop te wijzen dat sociopathie erfelijk is, terwijl andere onderzoeken aangeven dat het wellicht het resultaat is van verwaarlozing of mishandeling tijdens de kindertijd. Een onderzoek liet zien dat 50% van de sociopaten de stoornis geërfd leek te hebben door genetische factoren. Bij de andere 50% dacht men echter dat de stoornis veroorzaakt werd door omgevingsfactoren of andere aandoeningen. Door deze tegenstrijdige uitkomsten is de exacte oorzaak van sociopathie onbekend.^[22]

Tips

Vergeet niet dat als iemand een sociopaat is, dit hem of haar niet automatisch een crimineel of een slecht persoon maakt.

Waarschuwingen

Doe geen poging om zelf iemand als sociopaat te bestempelen. Probeer ook niet iemand waarvan je vermoedt dat hij of zij een sociopaat is, te vertellen dat hij of zij professionele hulp moet inroepen. Als je denkt dat iemand in je omgeving een sociopaat is, gebruik die informatie dan om met die persoon om te kunnen gaan. Roep hulp in als je je bedreigd voelt.
Als je het gevoel hebt dat je een slachtoffer bent of dat je het gevaar loopt om mishandeld te worden, roep dan de hulp van de plaatselijke politie in. Probeer niet om het alleen op te lossen als je denkt dat je leven gevaar loopt.